Maan Goror.

Maan Goror.

“Qoraalkii igu soo gaar
Qaahira qaararkeede.Qalbigisu qeexay niinkiiQoray qadaadufkaase.Qowm horaa ku khasaarayKana Qalama weeynaayeAsna Qaadir hadduu yiraaKu quus qaada doonyeQowl qallafsanuu ahaaQorsho laga lahaayeCulimaduu u quuri waayeQiimahoodi qeexnaaye.Qalad buu ka maaganaQadarina muu quurineIsma qabtaha qeylinaayaQalin yuu idinku qaldina". 

Waxaa dhici karta qofku inuu rabo inuu noqdo caan markaas”Yoolkiisu” waxa uu ka dhigtay sida uu ku noqon lahaa caan .

Si uu u gaaro heerkaas waxa uu sameynayaa qorshe. Qorshahaas dadka wanaagsan waa mid u leh nidaam iyo mabaadi’ kuwaas oo aan waxba u dhimeyn qiimaha iyo qaayaha uu leeyahay qofkaas iyo waxa ku hareerreysan. Tusaala ahaan ma dejisanaayo qorshe ka hor imaanaya Diintiisa iyo wanaaga dadkiisa.

Laakin qofka aan kala jecleyn wanaag iyo la’aantiis waxaa dhacda inuu wax badan isku lifaaqo si uu u gaaro yoolkiisa kamana fikiro dadka kali ama waxa ku hareererysan, ma ilaaliyo anshax iyo sharaf toona mana kala yaqaan dariiqa furan ee la maro iyo kan xiran (howtul hamag).

Waayadi Dowladi dhexe kadib, dalku waxa uu galay fowdo taas oo keentay in dadka qaar  sameeyaan wixii kusoo dhaca maadama uusan jirin nidaam loo wada hoggaaansamo, waxaa dhacay dagaalo badan oo marba waji cusub lahaa.

Wax yaabaha cajiibka lahaa waxaa ka mid ah in qofkii raba inuu caan noqdo ama magac yeesho uu sameeyn  jiray wax laga naxo sida inuu is-baaro dhigto” Jid Gooyo”. Qofka is-baarda leh waxa uu ka ahaa caan goobtaas, waxa uu isku dayi jiray  inuu sameeyo wax yaabo uu uga duwanyahay is-baarooyinka kale.

Qaarba dadka miisami jiray si looga qaado lacag u dhiganta culeyskooda,  qaar kalina waxaa la oran jiray qofka maanta nasiib ayaad leedaahay kaliya hees qaad waa lagu deynaaya.

Intaas kadib waxa dhacday in la billaabo shirarkii nabadeynta iyo  heshiisiinta, Nin ka mid aha hogaamiyaashi  waagaas jiray  ayaa maalin loo diiday shir inuu ka qeyb galo waayo mid kali oo metala beesha ayaa galay,  waxaana lagu yiri “shirka waa loo dhanyahay ee iska laabo”

Afka ayuu furtay isaga oo ku dhawaaqaya mid ka mid ahaa raggi fadhiyay  shirka kadibna yiri “ Hebel ayaa galay anna waa la i celinaya ciddeyduba yeeli meyso”.

Halkaas ayuu gaaray Maan Gororka raggii mudda dheer dalka qasay ee dhibkoodi  illa hadda aan ka kaba la’nahay.

Ninki raba inuu noqodo hoggaamiya caan ah, waxaa lagu yiqiin inuu dagaalo badan galo billaawga si uu u helo aqoonsi iyo magac lawada garto.

Yool ayey lahaayen oo ahaa side magac u yeelata meelna uga talisa laakin qorshaha ay ku sameynayeen ma eheyn midkii habboona, waxaana loo baahnaa in ay si xilkasnimo ku jirto u heshiiyaan Nidaam iyo kala danbeyn abuuraan, markaasna  qof waliba magac iyo waji fiican bulshada ku yeesho sida ka dhacday gobolada qaar.

Ugu danbyen natiijadi waaxa ay noqotay in ay dhaxlaan magac xun, iyaga oo maanta kuwii nool ay ku jiraan ganbad waayo cid u heysa malahan waji wanaaag oo ixtiraamba, waxaanla laga yaaba in lagu qabsado arrin uu hore u sameeyay .

Sido kali, mid ka mid ahaa hoggaamiyaashi ayaa galay baarlamaanka, waxana la weydiiyay bal sida uu u arko howsha baarlamaanka .

Waxa uu ku jawaabay " Hebel (Magaciisa ayuu sheegay) oo maanta hal cod leh kawarama oo haddii la rabo la diidaayo".

Kasoo gudub e kaas waxa uu ahaa rag rabay in ay magac ku helaan Qoray  caaraadi iyo qaab qaldan waana khasaaren dhammaantood. Maanta waxaa soo if-baxay rag iyaguna doonaya in ay caan ku noqdaan Qalin caaraddii,raggu waa kuwa wax yaqaan laakin qaab qaldan wax iyaguna isku milqay ama aan ka hadleyn wixii ay barteen ee faraha la gelaaya wax aan eheyn majaalkooda.

Waxaan dhawaan baratay maahmaah Indonesia laga yaqaan oo ah “NINKII RABA INUU CAAN NOQDO KACBADUU KU KAADSHAA”.

Waxa ay billaabeen fikrado jah wareerin ah oo dhallintii Soomaaliyeed lagu marin habaabinaayo.

Fikradda la wado looma eegin dhaqanka suuban ee  Soomaalida iyo Diintooda sharaftada badan ee Islaamka ee waxa wax marjic looga dhigay wax aysan soomaalidu garaneyn .

Kuwaan wax qoraaya waxa ay caan ku nqodeen waaydi danbe in ay sameeyaan qoraalo lagu caynaayo culimada sharaftoodana wax loogu dhimaayo, waxa ay ku xad gubeen qiimahi ay lahaayen culimadu ayaga oo ka tillaabsady dhaqankii suubana ee Soomalaida lagu yiqiinay ee ahaa sharfida iyo ixtiraamka culimada.

Waxaa yimid kuwa aan aqoon dheer u leheyn Diinta oo dhahaaaya culimadaan sida ay rabaan ayey u fasireen Diinta waxa ay wadaana wax kama jiraan.

Lama dhahaayo culimadu ma qaldami karaan laakin qalad kasta waxa uu leeyahy qaab loo saxo.

Haddii wadaad wax si u sheego aan sax eheyn waxaa jooga culima badan oo saxaaya sidaasna ayaana isaga iyo dhammaan ummadu wax u ogaanayaan qaabkaas ayaana waligeed la ahaa.

Hadda waxaa soo badanaaya  rag aan eheyn wadaad kadibna leh waxaan sharraxeyna  Diinta waayo anaga si sax ah u fahanay. Wadaadna iska dhaafa warkiisa waayo lama heysto casrigaan la joogo ee   waqti kali ayuu noolyahay.

Dadka nuucan ah waxa ay adeegsadeen warbaahin badan si ay farriintooda u gaarsiiyaan dadka qoraala badana waa sameeyen ha ahaadaan qormooyin ama buugaag.

Intaas iyo naceyb wadaad kuma ekaane waxa ay maanta gaareen in ay Diintaba fara gashtaan oo dhahaan saan ayaa sax ah saan sax ma aha ayaaga oo Maan gororsan wax ku miisaamaya.

Qof waliba oo dhahaaya ama ka hadlaaya arrimaha Diinta waxa looga baahanyahay shuruudo la’aantoodna ugama hadli karo Diinta mana fatwoo karo.  Tusaale qof aanan garaneyn sida wax loo daweeyo sidee buu u dhihi karaa qofkaan ha qaato dawadaan hana u qaato sidaan iyo sidaas.

Dadkaan ha bartaan Diinta kadibna haka hadlaan looma diidana laakin ha daayan bawsiga ay ku hayaan Diinta .

Fikradaha    ay kasoo min guuriyeen reer-galbeedka ma ahan mid cusub laakin waxaa cusub in ay soo qaadan Soomaali kadibna lagu qoro afkeena sidoo kali waxaa jiray ajaanib  ayaga ka horeeyay oo isku dayay in ay fikradaan abuuraan laakin ku guu darreystay walibana ka aqoon badna kana maal badnaa oo adeegsanaayay qaab waliba.

Ilaah ayaa mahad leh kaas oo naga dhifay dad Muslimiin ah.

Soomaalidu waxa ay leedahay Culimo kuwaas oo had iyo jeer diyaar u ah tusinta iyo tusaaleynta dadkooda.

Hadaba, anigu waxaan u fahmay kuwaan sidii kuwii qoriga ku caan baxay laakin aakhir xumaaday, waayo iyaguna waxa ay doonayaan magac dheer iyo in ay gaaran meel lakain dariiqa ka qalloocday bilaawgiiba.

Hadii aad  wax qoreyso waxaa jira ansahx iyo qaab wanaagsan ooo wax loo qoro, waliba Soomaalidu waa dad Muslimiin ah mana aqbalayaan  fikradaha wareersan ee lala cararaayo maalmahaan danbe ee kuwa wax qorayoow ha is daalina oo dadkiina dhinac ka raaca.

Qaarba leh waxaa naloo diidaya inaan wax qorno, inaan fikirno ama aan hal abuurkeena soo bandhigno.

Adeer dhammaan cid kuu diideysa malahan waayo Soomaalidu waxaa ku jira abwaano, qoraayal caan ah intuna jawigaan ayey ku noolaayeen waligood, haddii aad wax toosan la imaado sharaf iyo maamus ayaad mudantahay laakin wax qalloocan iyo Maan Goror-kaan cidi qaadanmeyso, waxaana ku leenahay naga jooji walaal dhib la’aan.

Saaxibkeey Awdali, waxa uu yri isaga oo ka hadlaaya ansahaxa qoraalka.

"Intii xun ku qeexa maaha
Qabiilka ku faafi maaha
Dharaar ku qaxweena maaha
Qab iyo is qallooci maaha
Afkiyo dhaqamada qalaadna
U qiiro jabbaani maaha".